ταξίαρχος Παναγιώτης Γεωργόπουλος (αντιπρόεδρος Πολεμικού Μουσείου): Αθλητισμός και στρατιωτική προετοιμασία των νέων

Κυρίες και κύριοι,

   Με ιδιαίτερη χαρά παρευρίσκομαι ως ομιλητής στη σημερινή ημερίδα στο Πολεμικό Μουσείο, έναν οικείο για μένα χώρο και χώρο ιστορικής μνήμης, το θέμα της ημερίδας «Δρόμος Ολυμπιακής Εκεχειρίας», αναλογιζόμενοι το διεθνές περιβάλλον της βίας και της ανασφάλειας, είναι πιο επίκαιρο από ποτέ.

    Στον Αρχαίο κόσμο οι Έλληνες ήταν λαός, που αγάπησε με πάθος τον αθλητισμό και ανέπτυξε αγωνιστικό πνεύμα. Η τέλεση αθλητικών αγώνων με την έννοια της θρησκευτικής ή απλώς κοινωνικής εκδήλωσης υπήρξε αναπόσπαστο στοιχείο του ελληνικού πολιτισμού που εξελίχθηκε στους αιώνες.

    Η παρούσα εκδήλωση όμως πέραν των άλλων δίνει την ευκαιρία,

να αναφερθούμε στον αθλητισμό ως μέσο της στρατιωτικής προετοιμασίας των νέων.

    Στη Μινωική Κρήτη γίνονταν αγώνες στους οποίους περιλαμβάνονταν τα γνωστά ταυροκαθάψια αλλά και αθλήματα όπως η πάλη και η πυγμαχία και εντάσσονταν στη τελετουργική διαδικασία ενηλικίωσης των νεαρών ευγενών.

  Στη Μυκηναϊκή περίοδο οι αγώνες διατηρούσαν θρησκευτικό χαρακτήρα αλλά στο επίκεντρο ήταν στρατιωτικά αθλήματα όπως πάλη, πυγμαχία, αρματοδρομία, ακόντιο.

  Τα Ομηρικά έπη περιγράφουν τη διεξαγωγή αθλητικών αγώνων. Οι αγώνες αυτοί έδιναν την δυνατότητα στους αθλητές να επιδείξουν ανδρεία, ευφυΐα και σωματική ρώμη, ιδιότητες που διακρίνουν τον άριστο οπλίτη στον πόλεμο και στην ειρήνη.

  Η προτροπή του Πηλέα στο γιό του Αχιλλέα, «αιέν αριστεύειν και υπείροχον έμμεναι άλλων», προτροπή για έμπρακτη επίδειξη πρωτίστως στρατιωτικής ανδρείας και πολεμικής αρετής, εκφράζει διαχρονικά το αγωνιστικό πνεύμα των Ελλήνων.

  Προς το τέλος της Αρχαϊκής εποχής η Ελλάδα ήταν Έθνος αθλητών, που παρέταξε στον Μαραθώνα στις Θερμοπύλες, στη Σαλαμίνα και τις Πλαταιές τους γενναίους πολεμιστές της ελευθερίας της. Ορθά παρατήρησε ο Norman Gardiner (ιστορικός των αρχαίων αθλημάτων) ότι «η νίκη των Ελλήνων κατά των Περσών ήταν η νίκη μιας χούφτας ασκημένων αθλητών κατά των ορδών μαλθακών βαρβάρων». Σε αυτές τις νίκες οφείλουμε την πολιτική και ίσως την εθνική μας υπόσταση. 

   Οι αρχαιότερες παραδόσεις οι σχετικές με τη γένεση των Ολυμπιακών Αγώνων που διενεργούνταν προς τιμή του Ολυμπίου Διός συνδέονται με κατορθώματα (άθλα) που επιτέλεσαν Μυκηναίοι Βασιλείς και ευγενείς.

  Από τη συμμετοχή επίσης των αρχηγών και των ευγενών στους αγώνες φαίνεται η σχέση ανάμεσα στον διακεκριμένο στρατιώτη με τον διάσημο αθλητή.

 Μετά την αναδιοργάνωση των Ολυμπιακών αγώνων το 776 π.Χ. από τον Βασιλιά των Ηλείων Ίφιτο, η προερχόμενη από τον Μυκηναϊκό Ελληνισμό συναλληλία στρατιωτικών δεξιοτήτων και αθλητικής επίδοσης εδραιώνεται με τη θεσμοθέτηση Ολυμπιακών αγωνισμάτων τα οποία προέρχονται από τις τακτικές στρατιωτικής εκπαίδευσης για τη διεξαγωγή μάχης.

  Με βάση το δεδομένο αυτό σε συνδυασμό και με την παροχή του δικαιώματος συμμετοχής στους Ολυμπιακούς αγώνες μόνο σε ελευθέρους Έλληνες συμπεραίνουμε ότι οι αθλητές στους αγώνες αυτούς διέθεταν ιδιότητα Πολίτη και εκπαίδευση Οπλίτη.

  Έτσι αναδεικνύονταν Ολυμπιονίκες οι πλέον επιδέξιοι αθλητές - πολίτες δηλαδή οι εν δυνάμει ικανότεροι Οπλίτες. Η σχέση ανάμεσα στην αθλητική αρετή και τη στρατιωτική ανδρεία εξασφαλίζει την ελευθερία και την ευημερία της Πατρίδας.

 Η σχέση λοιπόν στρατιωτικής αγωγής και αθλητισμού ήταν αλληλένδετη. Πρωταρχικός σκοπός άλλωστε της ίδρυσης και λειτουργίας των Γυμνασίων είναι η στρατιωτική εκπαίδευση των εφήβων η οποία ενισχυόταν με την παράλληλη διεξαγωγή αθλητικών ασκήσεων και αγωνισμάτων.

Οι Σπαρτιάτες λάμβαναν συστηματική στρατιωτική αγωγή από το 8^ο έως το 20^ο έτος της ηλικίας τους. Σκοπός η δημιουργία αρίστων Οπλιτών για την υπεράσπιση της Πατρίδας. Οι Οπλίτες παράλληλα προετοιμάζονταν για τοπικούς και πανελλήνιους αγώνες υπό την καθοδήγηση γυμναστών.

  Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη μια από τις προϋποθέσεις για την απόκτηση της ιδιότητας του Αθηναίου πολίτη αποτελούσε και η υποχρεωτική διετής στρατιωτική θητεία. Στο τέλος του πρώτου έτους οι έφηβοι έδιναν τον περίφημο όρκο του Αθηναίου Εφήβου με τον οποίο επιβεβαιωνόταν η ιδιότητα του Αθηναίου Οπλίτη και Πολίτη. Ταυτόχρονα με την εκπαίδευση τους στην πολεμική τέχνη οι έφηβοι προετοιμάζονταν και για τους Πανελλήνιους και τοπικούς αθλητικούς αγώνες.

Η εξάσκηση των στρατιωτών για τη μάχη αποτέλεσε και το πρότυπο της εκγύμνασης των αθλητών για τους αγώνες. Άλλωστε και τα Ολυμπιακά αθλήματα προέρχονταν σε μεγάλο βαθμό από τις κύριες στρατιωτικές δραστηριότητες, τις βασισμένες στην ανάπτυξη των ικανοτήτων του πολεμιστή.   

   Α) Δρόμος. Ο Αχιλλέας προέτρεπε τους στρατιώτες του να προπονούνται σ’ αυτό το άθλημα ώστε να αποκτήσουν ευκινησία και ταχύτητα δεξιότητες απαραίτητες σε έναν πολεμιστή.

   Β) Πένταθλο (άλμα, δρόμος, δίσκος, ακόντιο, πάλη)  Τα αγωνίσματα του πεντάθλου αποτελούσαν και τις κύριες παραμέτρους της βασικής στρατιωτικής εκπαίδευσης.

   Γ) Δίσκος. Η ικανότητα ρίψης λίθων από τους πολεμιστές ήταν ιδιαίτερα χρήσιμη στον πόλεμο.

   Δ) Ακόντιο. Το αγώνισμα αυτό έχει καθαρά στρατιωτική προέλευση δεδομένου ότι το ακόντιο ήταν το κύριο επιθετικό όπλο του στρατιώτη.

   Ε) Πάλη. Το αγώνισμα προέρχεται από τις μάχες και αποτελούσε τρόπο άμυνας όταν οι στρατιώτες αναγκάζονταν να μάχονται με τα χέρια όταν αχρηστεύονταν τα όπλα τους.

   ΣΤ) Πυγμαχία Σύμφωνα με τον Φιλόστρατο η πυγμαχία αναπτύχθηκε από τους Λακεδαιμονίους περί τον 10^ο αιώνα, για στρατιωτικούς σκοπούς 

   Ζ) Παγκράτιο Η προέλευσή του συνδέεται με έναν από τους τρόπους αντιμετώπισης του εχθρού δηλαδή τη συμπλοκή

    Η) Αρματοδρομία. Κατεξοχήν πολεμικό άθλημα. Τα άρματα χρησιμοποιούνταν ως δύναμη εφόδου για τη διάσπαση της εχθρικής παράταξης.  

    Θ) Αγώνες σαλπιγκτών και κηρύκων. Η ένταξη των αγώνων αυτών στα Ολυμπιακά αγωνίσματα υποδηλώνει την σημασία που είχαν οι σαλπιγκτές και οι κήρυκες στην επικοινωνία των Μονάδων στο πεδίο της μάχης.

   Οι προγονοί μας παρότι προετοιμάζονταν για πόλεμο, είχαν την βαθιά πεποίθηση ότι ο αθλητισμός και τα Ολυμπιακά ιδεώδη μπορούν να συνεισφέρουν στην δημιουργία ενός ειρηνικού και καλύτερου κόσμου, γι αυτό εξάλλου με σκοπό την απρόσκοπτη διεξαγωγή των Ολυμπιακών αγώνων καθιέρωσαν τον θεσμό της Ολυμπιακής Εκεχειρίας.

 

  Πρωτοβουλίες που προωθούν το διάλογο, την συμφιλίωση, την αμοιβαία κατανόηση, την αλληλεγγύη και την ειρήνη είναι o βασικός στόχος αυτής της προσπάθειας. Η Ολυμπιακή Εκεχειρία ακριβώς ως πανανθρώπινη προσπάθεια στοχεύει να τονίσει τη σημασία του σεβασμού προς την ειρηνική συνύπαρξη.

  Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ψηφίσματα της Γενικής Συνέλευσης των ΗΕ, που στηρίζουν την εκεχειρία έχουν υπογράφει από τα περισσότερα κράτη – μέλη σε σύγκριση με άλλα ψηφίσματα στην ιστορία του Οργανισμού. Με αποκορύφωμα τον Οκτώβριο 2011, όταν στην 66η Συνεδρίαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, για πρώτη φορά, τα 193 μέλη των Ηνωμένων Εθνών υιοθετούν ψήφισμα για την Ολυμπιακή Εκεχειρία στο πλαίσιο της προετοιμασίας για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου.

  Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι η ιδέα και το νόημα της Ολυμπιακής Εκεχειρίας είναι ότι ο αθλητισμός και τα Ολυμπιακά Ιδεώδη μπορούν να συνεισφέρουν στην δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου.

 Κλείνοντας θα ήθελα να συγχαρώ το ΑΣΑΕΔ το Διεθνές Κέντρο Ολυμπιακής Εκεχειρίας και τη Συμπολιτεία Ολυμπίας για την άρτια οργάνωση της αποψινής εκδήλωσης και εύχομαι καλή επιτυχία στην διοργάνωση του 1^ου Δρόμου Ολυμπιακής Εκεχειρίας.

 Ευχαριστώ